Thema: Waddenzee
Website: https://www.waddenmozaiek.nl/
Status: In uitvoering
De Waddenzee mag dan werelderfgoed zijn, over de natuurwaarden van het onderwatergedeelte is nog weinig bekend. Het IKW-project Waddenmozaïek brengt daar verandering in, stelt projectleider Quirin Smeele van Natuurmonumenten. “Een groot deel van de Waddenzee ligt permanent onder water. Wat we daarvan weten is anekdotisch. Het project brengt die onderwaterwereld voor het eerst goed in beeld.”
Uiteindelijk doel van Waddenmozaïek is bredere bekendheid geven aan de huidige natuurwaarden en wat hier nog aan toe te voegen is. “Voor dit laatste is inzicht nodig in de effectiviteit van herstelmogelijkheden”, legt Smeele uit. “Er zijn verschillende maatregelen denkbaar, zoals het visserijvrij maken van bepaalde delen, het creëren van schelpdierbanken of het aanbrengen van harde structuren in de vorm van keien of betonnen blokken.” Een andere herstelmaatregel grijpt terug naar het verleden. Voor de aanleg van de Afsluitdijk was de Waddenzee namelijk rijk aan zeegras. “In het droogvallende deel hebben we hier inmiddels ervaring mee opgedaan. Daardoor weten we dat het terugbrengen van zeegras lastig zal zijn. Toch gaan we de mogelijkheden onderzoeken. Zeegras is namelijk een essentieel onderdeel van de natuur in kustgebieden en dus in de Waddenzee.”
Verrassend
Afgelopen jaar heeft een eerste inventarisatie plaatsgevonden. “Er zijn ongeveer 1400 monsters genomen om te kijken naar wat er onder water aan leven zit. De monsters zijn onderzocht op soorten en er is gekeken naar de bodemsamenstelling. Vervolgens hebben we de verspreiding van allerlei soorten en materialen in kaart gebracht.” Verrassend was dat op verschillende plekken vrij grote keien gevonden zijn. “Groter dan de omvang van een flinke vuist. Dat had ik eerlijk gezegd niet verwacht.”
Natuurfenomenen
De oorspronkelijk projectnaam, Wadden Tools Habitat Diversiteit, is inmiddels omgedoopt in Waddenmozaïek. “De nieuwe naam ligt niet alleen iets gemakkelijker in het gehoor, maar geeft ook beter weer waar het project over gaat. Het is namelijk onze droom dat het project uiteindelijk uitmondt in een mozaïek van verschillende levensvormen en habitats.” In dit licht noemt Smeele het opvallend dat met name bij natuurbeschermers het beeld bestaat dat er in dat ondergedoken deel van de Waddenzee werkelijk niks te beleven is. Ten onrechte. “Uit onze eerste inventarisatie blijkt dat de onderwaterwereld van de Waddenzee zeker geen woestijn is. We kunnen echter nog niet bepalen hoe rijk de zee is. Daar is meer studie voor nodig.”
Pilots
Momenteel staat het project in het teken van het voorbereiden van experimenten en het ontwerpen van materialen om mee te werken. “We zitten eigenlijk op een volkomen nieuw vlak te werken. Dit betekent dat we vaak zelf het wiel moeten uitvinden.” Dit jaar vinden op diverse plekken in de Waddenzee pilots plaats naar de verschillende herstelmaatregelen. “Zo hebben we harde structuren ontworpen van één bij één meter die je bijvoorbeeld kunt vullen met kiezels. In het najaar kijken we naar de meerwaarde van enkele visserijvrije zones. Wat betreft het zeegras zoeken we eerst nog naar de meest kansrijke plekken.” De samenwerking met wetenschappers ervaart hij als inspirerend. “Wat me opvalt, is dat het heel bevlogen mensen zijn. Het gaat hen niet alleen maar om te scoren. Ik zie echt de drive om van die Waddenzee mooie natuur te maken. Ik heb bewondering voor de hoeveelheid tijd en energie die zij in dat project steken.”
Natuurbeschermingsgelden
Er valt volgens Smeele nog iets anders te leren uit dit project. “Het is belangrijk dat je natuurbeschermingsgelden efficiënt besteedt. Toch gebeurt dit in de waan van de dag lang niet altijd. Er is een neiging om, zonder je eerst te bezinnen, direct tot actie over te gaan. Met dit project hopen we kennis op te halen om straks op een effectievere manier natuurherstelgeld in te zetten. Uiteindelijk levert dat veel meer op.”
Totale investering: € 6,5 miljoen
Waddenfonds € 4,2 miljoen
Provincies € 1,3 miljoen
Overige financiers € 1 miljoen