Thema: Waddenzee
Website: https://seaqurrent.com/
Status: In uitvoering

De onderwatervlieger zet de continue stroming van de zee om in elektriciteit. “Eigenlijk net als windmolens”, vertelt Maarten Berkhout. “De wieken doen dit op de stroming van de lucht en de onderwatervlieger doet het op de stroming van het water.”

Eb en vloed worden veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de maan in haar baan rond de aarde. “Daardoor beweegt al het water in de zee van hoog naar laag en omgekeerd”, legt Maarten Berkhout uit, één van de trekkers van de ontwikkeling van de TidalKite-technologie. “Die posities veranderen continu en daar zit een enorme hoeveelheid energie. Dat bracht ons op het idee een onderwatervlieger te ontwikkelen om die energie te benutten. Als dit lukt hebben we er een duurzame energiebron bij die betrouwbaarder is dan energie uit zon of wind.”

Continue bron
In tegenstelling tot energie uit wind en zon gaat het hier namelijk om een bron die nooit stilvalt. “De wind fluctueert voortdurend en de zon schijnt vaker wel dan niet. De bewegingen van eb en vloed zijn jaarrond helder. De onderwatervlieger zal dus continu elektriciteit leveren. Alleen op de momenten dat je hoog of laag water hebt, valt de productie eventjes weg om vervolgens meteen weer aan te trekken.”

Trekkracht
De technologie is speciaal ontwikkeld voor gebieden met lagere stroomsnelheden en in relatief ondiep water. Het systeem bestaat uit een vlieger die dwars op een stroming gaat. “De naam is afkomstig van kitesurfers”, legt Berkhout uit. “Het is namelijk min of meer hetzelfde vliegprincipe. Ook de kitevlieger krijgt een enorme trekkracht als de surfer dwars op de stroming staat. De onderwatervlieger bestaat uit een paar horizontale liggers met daartussen vleugels. Door de stroming van het water leveren de vleugels trekkracht, net als de liftkracht van vleugels van een vliegtuig. Alleen stijgt onze vlieger niet op maar trekt in plaats daarvan heel hard aan een kabel. De kabel zit vast aan een bodemverankering, waarbij een ‘power take off’-systeem de trekkracht omzet in elektriciteit en via een andere kabel invoert op het elektriciteitsnet op het vaste land.”

Naast het feit dat er jaarrond nauwelijks schommelingen in de productie zijn, heeft de onderwatervlieger nog een ander belangrijk winstpunt ten opzichte van windmolens en zonneparken: er zal niet of nauwelijks sprake zijn van visuele vervuiling. “Op de testlocaties zal wel een vijftal palen boven water uitsteken. Ook is er een ponton van waaraf we de vlieger te water laten en ook weer optakelen om kleinere modificaties door te voeren. Als alles naar behoren werkt, wordt dit weggehaald en is er boven water niets meer te zien van de vliegers.”

Prototype
Inmiddels is het prototype bijna klaar om getest te worden. “Dit gaan we voor de kust van Ameland doen. Het wachten is op de vergunning. We zitten in een Natura 2000 gebied, dus moeten we natuurlijk goed rekening houden met al het 46 Investeringskader Waddengebied 47 zeeleven. Er wordt al gewerkt aan de aansluiting op het elektriciteitsnet. Het ziet ernaar uit dat we nog dit jaar met de eerste test kunnen beginnen.”

Tachtig onderwatervliegers
Eenmaal in bedrijf kan een vlieger 500 kilowatt aan elektriciteit produceren. “Dit betekent dat we met één systeem jaarlijks tot circa 700 huishoudens van elektriciteit kunnen voorzien. Op termijn zien we potentie voor zo’n tachtig onderwatervliegers in het Waddengebied waarmee dan jaarlijks zo’n 40 megawatt kan worden opgewekt. Daarmee kunnen we een serieus deel van de Waddeneilanden van energie voorzien.” Financieel lijkt het te gaan lukken, mits – net als bij energie uit zon en wind – gebruik kan worden gemaakt van de SDE++ subsidie. “Dat is in ieder geval nodig om de eerste projecten rendabel te maken.”

Werkgelegenheid
SeaQurrent maakt de onderwatervliegers en het project wordt uitgevoerd door de Getijdencentrale Waddenzee, een bedrijf dat als doel heeft om getijdencentrales op basis van deze onderwatervliegers te realiseren. Wereldwijd zijn er enorme oppervlakten aan ondiepe kustwateren. Het mag dan ook geen verbazing wekken dat er al internationale interesse in de technologie is. Voor de Waddenprovincies ligt dan de nodige werkgelegenheid in het verschiet. “Vanuit SeaQurrent werken we nu al samen met allerlei leveranciers van onderdelen uit met name Noord-Nederland. De vliegers gaan we hier ook bouwen. Verder is er straks behoefte aan allerlei marine operaties om het hele systeem te installeren. Het project kan dus aardig wat werkgelegenheid voor de noordelijke provincies opleveren.”

Totale investering: € 3,8 miljoen
Waddenfonds € 2,3 miljoen
Provincie € 0,2 miljoen
Overige financiers € 1,3 miljoen